Manualne obiektywy jak zacząć – tekst napisałem wiosną 2019, napisany jest na przykładzie współpracy Sony a6000 z manualnymi obiektywami. Na chwilę obecną (wiosna 2022) tekst będzie aktualny, dla bezlusterkowców Sony E. W trochę mniejszym stopniu dla lustrzanek (brak funkcji focus peaking) . Funkcja ta występuje. choć pod różnymi nazwami w bezlusterkowcach Canon-a i Nikon-a

——
Technicznie główna różnica między obiektywami manualnymi i “automatycznymi” polega na tym, że manualne obiektywy pozbawione są elektroniki więc wartość przysłony, czas naświetlania oraz ostrość musimy ustawić ręcznie (ISO możemy, ale nie musimy pozostawić automatyce aparatu).

Manualne obiektywy - warunek wstępny

Manualne obiektywy tak jak wyżej wspomniałem pozbawione są elektroniki, wynika z tego, że zanim przystąpimy do zakupu , a także używania manualnych szkieł należy mieć opanowany trójkąt ekspozycji i co się z tym wiąże tryb (M) manualny w swoim aparacie. Z manualnym obiektywem nie będzie działać, żaden tryb automatyczny, jak również półautomatyczny. Bez opanowania trybu manualnego nie ma sensu podchodzić do tematu starych manualnych obiektywów, gdyż bez znajomości tego nie będziemy wstanie fotografować.

Przejściówki – adaptery

Gdy mamy już opanowany tryb manualny , należy nasz stary obiektyw jakoś zamontować na naszym nowym aparacie. W tym celu potrzebujemy przejściówki, zwanej również adapterem bagnetowym.

Pomijam tutaj kwestie przejściówek z potwierdzeniem ostrości, gdyż moim zdaniem w wypadku bezlusterkowców Sony nie mają sensu. Również pomijam adaptery Lens Turbo i Metabones, gdyż jest to trochę inna historia i inne pieniądze.
W „zwykłych” przejściówkach nie ma wielkiej filozofii, jest to kawałek tulei z gwintami po obu stronach. Z jednej strony wkręca się stary obiektyw (np. na gwincie M42) i to jest pierwsza część nazwy adaptera, drugą stronę adaptera wkręca się do body naszego aparatu (NEX dla bezlusterkowców Sony). Taki adapter nazywa się M42 – NEX.
Najwięcej starych obiektywów jest na gwincie M42, inne z bardziej popularnych to: Pentax PK, Minolta MD, Canon FD. Przejściówki dla tych obiektywów i bezlusterkowców Sony to odpowiednio: PK – NEX , MD-NEX i FD-NEX. Wymieniłem tylko najpopularniejsze mocowania starych obiektywów, ale jest ich więcej.
Tutaj uwaga, w sieci czasem można znaleźć „okazje” z ciekawymi obiektywami, ale sprzedawca wie tylko, że obiektyw jest „znaleziony na strychu” a o tym jaki to system mocowania (na jakim jest gwincie) informacji brak. Może się zdarzyć, że trafimy na obiektyw z jakimś egzotycznym gwintem i będzie problem aby aparat połączyć z obiektywem.
Koszt przejściówki dla bardziej popularnych systemów to kilkadziesiąt złotych. Gdy mamy już manualny obiektyw z przejściówką, możemy zamontować go do aparatu i prawie przystąpić do wykonywania zdjęć.

Problem jaki może się pojawić na wstępie jest taki, że aparat nie rozpozna obiektywu. Jak na początki napisałem, manualne obiektywy nie mają elektroniki więc nie ma komunikacji pomiędzy body apatatu a obiektywem Należy wtedy w menu aparatu (piszę na podstawie Sony a6000) włączyć opcje: “Wyzwalanie bez obiektywu”.

Ustawianie ostrości – focus peaking

Tak jak pisałem wyżej wartość przysłony, czas naświetlania musimy ustawić ręcznie. ISO, zależnie od sytuacji lub potrzeby ustawiamy na stałe lub w trybie auto. ISO jest jedyną, rzeczą jaką możemy zostawić automatyce aparatu.
Najistotniejszą i najciekawszą jednak sprawą jest ustawienie ostrości, oczywiście ustawiamy ją przy pomocy pierścienia na obiektywie. Niestety ustawienie ostrości na podstawie widoku z wizjera lub Live View jest mało dokładne. Aby ustawić ostrość precyzyjnie należy użyć funkcji: focus peaking. Funkcja Focus Peaking polega na tym, że obszar zdjęcia znajdujący się w polu ostrości zostaje oznaczony – zarysowany.
Funkcję tą należy włączyć w menu aparatu, można tam ustawić również kolor jak i intensywność zaznaczenia.
Focus peaking włącza się automatycznie (w moim a6000) gdy tryb ustawiania ostrości mamy ustawiony na manualny czyli zawsze gdy zamontowany jest obiektyw manualny.

Aby Focus Peaking działał poprawnie poziom zarysu nie może być ustawiony jako wyłączony (WYŁ)

Dodam jeszcze, że zdecydowanie wygodniej ostrzy się przy pomocy ekranu Live View. Wizjer raczej się nie przyda.

Na czerwono zaznaczony jest obszar ostrości.

Aby ustawienie ostrości było bardziej precyzyjne polecam włączyć i przypisać do któregoś z klawiszy w aparacie powiększenie obrazu. Powiększenie wraz z focus peaking daje naprawdę bardzo dobre rezultaty.
Przy odrobinie wprawy ilość zdjęć które trafią do kosza ze względu na nie trafioną ostrość będzie będzie niewiele większa niż w przypadku używania obiektywu z auto focusem.
Niestety, ręczne ustawienie ostrości trwa trochę dłużej niż ostrzenie przy pomocy auto-focus-a.
Jeśli zależy nam na zdjęciu idealnie ostrym i żmudnie ręcznie ustawialiśmy ostrość, to aby tego nie zepsuć wskazane było by umieszczenie na statywie a do wyzwolenia migawki użyć pilota lub samowyzwalacza.

Focus peaking w obiektywach systemowych

Funkcji focus peaking można używać nie tylko z manualnymi obiektywami. Działa to również z szkłami systemowymi. Należy ustawić tryb ustawiania ostrości na ostrość ręczną lub wspomaganie AF. Ustawienie na wspomaganie AF automatycznie powiększa obraz po przekręceniu pierścienia ostrości. Jest to przydatne przy fotografii makro lub fotografii zbliżeniowej, można w ten sposób zdecydowanie precyzyjniej ustawić ostrość niż przy użyciu AF.
Dzięki temu można również przećwiczyć ręczne ustawianie ostrości przed zakupem manualnego obiektywu.

Manualne obiektywy - cena czasem zbyt wysoka.

Jedną z ważniejszych korzyści jaka wynika z używania manualnych obiektywów jest cena. Szczególnie jest to istotne dla amatora, który nie zarabia na fotografii. Ceny systemowych obiektywów dla aparatów bezlusterkowych są mało przyjazne dla kieszeni. Zakup systemowych obiektywów na każdą okoliczność przerasta możliwości finansowe większości amatorów. Co do cen to mała uwaga, koszt zakupu topowych starych obiektywów jest obecnie dość wysoki np. Carl Zeiss Flektgon 35 mm potrafi kosztować niewiele mniej od nowej od nowej Sigmy 30mm F 2.8. Nie używałam, żadnego z powyższych obiektów, ale mam wątpliwości czy Flektogon będzie lepszy od nowej Sigmy.
Podsumowując podczas zakupów zalecam rozsądek.

Nowe obiektywy manualne

Obiektywy manualne to wcale nie muszą być starocie. Na chwilę obecną jest na Dalekim Wschodzie kilku producentów, którzy oferują nowe manualne konstrukcje. Cześć z tych obiektywów ma całkiem ciekawe parametry ponadto zbierają one przyzwoite recenzje. Dodatkowo są znacząco tańsze niż szkła wyposażone w elektronikę.

Szeroki zakres zastosowań ?

Manualne obiektywy można używać prawie do wszystkiego, pod warunkiem, że mamy czas i nie są to ujęcia dynamiczne w tym filmowanie. Nie chodzi o to że się nie da, jest to kwestia wprawy i większe ryzyko zepsucia ujęcia. Obiektyw z autofocusem np. przy wydarzeniach sportowych lub przy filmowaniu sprawdzi się jednak zdecydowanie lepiej. Nie wszystkie, ale większość starych szkieł gorzej radzi sobie z pracą pod światło.

Czy manualne obiektywy mogą zastąpić systemowe ?

Jest to sprawa indywidualna. Moim zdaniem stare manualne obiektywy to zupełnie coś innego, osobna kategoria obiektywów, a także osobna kategoria fotografii. Czasem można uzyskać efekty niedostępne dla obiektywów systemowych. Manualne obiektywy mogą być oczywiście traktowane jako tani substytut lub uzupełnienie szkieł systemowych. Takie podejście jest moim zdaniem błędne. Stare obiektywy należy przyjmować je takimi jakie są ze wszystkimi niedoskonałościami. Jeśli dla kogoś najistotniejszą, sprawą w fotografii jest poprawność techniczna, a nie klimat zdjęcia to, jakość zdjęcia uzyskanego z obiektywu systemowego (pomijam obiektywy kitowe, sprzedawane w zestawie z aparatem, gdyż tutaj z jakością różnie bywa) zazwyczaj będzie lepsza. W takim wypadku lepiej nie podchodzić do tematu starych manualnych obiektywów.

www.fotokrr.pl – Retusz i Szparowanie zdjęć. Tel. +48 519 323 891 mail: info@fotokrr.pl , krrgrafika@gmail.com Z A P R A S Z A M